Mięśnie poruszające stopą - anatomia palpacyjna

Dzisiaj krótko opiszę mięśnie, które są zaangażowane w ruchy stopą. Odnoszę się do mięśni, których ścięgna widoczne są na załączonych zdjęciach. Są to główne i duże mięśnie z wyraźnie zaznaczonymi ścięgnami, ale nie są jedyne, mięśni poruszających stopą jest więcej. Opis przedstawia funkcje mięśnia, jego unerwienie oraz wskazówki dotyczące jego lokalizacji na kościach podudzia (piszczelowej i strzałkowej), bo brzuśce mięśni poruszających stopą (widocznych na zdjęciach) i ich początkowe przyczepy właśnie tam się znajdują.

Na poniższych zdjęciach widoczne są (podpisane i z przyklejonymi taśmami) ścięgna mięśni podudzia, które swoje przyczepy końcowe mają na stopie (uwaga: Ścięgna biegną "dalej" niż zaznaczono to taśmami. W miejscach, w których taśmy są naklejone ścięgna te wyraźnie się uwidaczniają):

Kostka przyśrodkowa (wewnętrzna) podudzia

1. Prostownik długi palucha (łac. extensor hallucis longus) – (patrz też zdjęcie nr 2)

główna funkcja: prostuje stopę i paluch (prostowanie to ruch stopy i palców „do góry”). Wspomaga też odwracanie (supinację) i przywodzenie stopy

unerwienie: nerw strzałkowy głęboki (L5)

dodatkowe informacje: Brzusiec mięśnia można zlokalizować z przodu podudzia, pomiędzy brzuścem m. piszczelowego przedniego (2.) i  prostownika długiego palców (6.), leży on pod nimi (głębiej) i przyczepia się dystalnie (niżej) od nich, mniej więcej w połowie wysokości kości strzałkowej na jej wewnętrznej powierzchni.

2. Mięsień piszczelowy przedni (łac. m. tibialis anterior) –

funkcje: prostuje stopę w stawie skokowym górnym (skokowo-goleniowym) – jest to jego podstawowe działanie. Poza tym odwraca i przywodzi stopę w stawie skokowym dolnym (skokowo-piętowo-łódkowym)

unerwienie: nerw strzałkowy głęboki (L4-L5)

dodatkowe informacje: Brzusiec mięśnia leży powierzchownie z przodu podudzia, wyraźnie zaznacza się na powierzchni podudzia podczas prostowania stopy i jej supinacji. Przyczepia się do bocznej powierzchni kości piszczelowej, a kończy na stopie w okolicy I kości śródstopia.

3. Piszczelowy tylny (łac. tibialis posterior) –

funkcje: odwraca i przywodzi stopę w stawie skokowym dolnym (skokowo – piętowo – łódkowym). Zgina podeszwowo (lub po prostu „zgina”, jest to ruch stopy i palców „w dół”) stopę w stawie skokowym górnym (skokowo- goleniowym)

unerwienie: nerw piszczelowy (L4-L5)

dodatkowe informacje: Brzusiec mięśnia leży z tyłu podudzia. Mięsień ten utrzymuje wysklepienie poprzeczne stopy. Razem z mięśniami strzałkowymi i m. piszczelowym przednim utrzymuje stopę w prawidłowym położeniu i „wysklepieniu” (na mięśnie te szczególnie zwracam uwagę podczas praktyki jogi). Rozpoczyna się na tylnych proksymalnych (w tym wypadku tuż poniżej stawu kolanowego) powierzchniach kości piszczelowej i strzałkowej, a kończy na podeszwowej stronie kości stępu (łódkowatej, klinowatej i sześciennej - są to kolejne trzy kości patrząc od przyśrodkowego brzegu stopy) i kościach śródstopia 2 – 4 (ich podstawach, a więc tych częściach które łączą się z kośćmi stępu). Mięsień jest długi, zajmuje całą wysokość podudzia.

4. Zginacz długi palców (łac. flexor digitorum longus) –

funkcje: zgina podeszwowo stopę w stawie skokowo- goleniowym, zgina palce 2 -5. Odwraca i przywodzi stopę.

Unerwienie: nerw piszczelowy (L5-S2)

Dodatkowe informacje: Brzusiec znajduje się na tylnej i przyśrodkowej części podudzia. A dokładniej leży przyśrodkowo na tylnej powierzchni kości piszczelowej, pod mięśniem płaszczkowatym i brzuchatym łydki, a kończy się na paliczkach dalszych palców 2 – 5. Jego ścięgno (co widać na zdjęciu) biegnie za kostką przyśrodkową tuż poniżej ścięgna mięśnia piszczelowego tylnego.

5. Zginacz długi palucha (łac. flexor hallucis longus) –

główna funkcja: zgina paluch, ale także zgina podeszwowo stopę oraz ją odwraca i przywodzi

Unerwienie: nerw piszczelowy (L5-S2)

Dodatkowe informacje: Brzusiec znajduje się na tylnej i centralnej części podudzia. Zajmuje 2/3 dalszej wysokości kości strzałkowej. Mięsień przyczepia się do tylnej powierzchni kości strzałkowej, leży pod mięśniem płaszczkowatym i brzuchatym łydki. Patrząc od tyłu leży bocznie do mięśnia zginacza długiego palców (4.), oraz do mięśnia piszczelowego tylnego (3.), a przyśrodkowo w stosunku do mięśnia strzałkowego długiego, który leży po boku (9.). Ścięgno przebiega pod podpórką skokową kości piętowej i kończy się na paliczku dalszym palucha.

Grzbiet stopy

6. Prostownik długi palców (łac. extensor digitorum longus) –

główna funkcja: prostuje stopę oraz palce od 2- 5, wspomaga nawracanie (pronację) i odwodzenie stopy

unerwienie: nerw strzałkowy głęboki (L5-S1)

dodatkowe informacje: Brzusiec leży z przodu podudzia, powierzchownie i bocznie do m. piszczelowego przedniego (2.). Zaczyna się na kłykciu bocznym kości piszczelowej, a kończy na paliczkach dalszych palców (2-5).

7. Mięsień strzałkowy trzeci (łac. peroneus tertius) –

główna funkcja: prostuje stopę oraz ją nawraca

unerwienie: nerw strzałkowy głęboki (L5-S1)

dodatkowe informacje: Brzusiec leży z przodu podudzia. Jego ścięgno leży bocznie do ścięgien mięśnia prostownika długiego palców (co wyraźnie widać na grzbietowej stronie stopy) i przyczepia się do podstawy 5 kości śródstopia zaś jego początek znajduje się na dalszej, przyśrodkowej powierzchni kości strzałkowej.

Kostka boczna (zewnętrzna) podudzia

8. Mięsień strzałkowy krótki (łac. peroneus brevis) –

funkcje: zgina podeszwowo stopę w stawie skokowym górnym. Nawraca i odwodzi stopę w stawie skokowym dolnym.

unerwienie: nerw strzałkowy powierzchowny (L5-S1)

dodatkowe informacje: Brzusiec znajduje się z boku podudzia. Mięsień przyczepia się do bocznej powierzchni kości strzałkowej mniej więcej w połowie jej wysokości. Jego ścięgno leży tuż za boczną kostką, a kończy się, bocznie, na V kości śródstopia. Leży pod mięśniem strzałkowym długim i od niego bardziej dystalnie.

9. Mięsień strzałkowy długi (łac. peroneus longus) –

funkcje: nawraca stopę i ją odwodzi. Unosi brzeg boczny stopy. Wysklepia podłużnie stopę poprzez obniżanie głowy I kości śródstopia, gdy jest ona obciążana (patrz m. piszczelowy tylny (3.). Wspomaga także podeszwowe zgięcie stopy.

unerwienie: nerw strzałkowy powierzchowny (L5-S1)

dodatkowe informacje: Przyczepia się do głowy strzałki i jej bocznej powierzchni zahaczając o kłykieć boczny piszczeli, jego ścięgno przebiega za kostką boczną tuż pod ścięgnem m. strzałkowego krótkiego (8.), a kończy się na I kości śródstopia (na podstawie tej kości) i leżącej tuż nad nią, kości klinowatej przyśrodkowej (czyli tej tworzącej podłużny łuk stopy). Mięsień ten jest wyraźnie wyczuwalny i widoczny po boku goleni w momencie, kiedy uniesiemy boczny brzeg stopy. Od przodu graniczy z mięśniem prostownikiem długim palców (6.), a od tyłu z mięśniem płaszczkowatym.

Kostka boczna (zewnętrzna) podudzia

Nie wspomniałam nic na temat dwóch bardzo istotnych z punktu widzenia ruchu stopą mięśni, mięśnia brzuchatego łydki i leżącego tuż pod nim mieśnia płaszczkowatego. Są to główne i najsilniejsze mięśnie zginające stopę podeszwowo. Leżą najbardziej powierzchownie z tyłu podudzia, brzuchaty łydki przykrywa płaszczkowaty i oba przyczepiają się do guza piętowego poprzez ścięgno Achillesa (na ostatnim zdjęciu widać "skracanie" ścięgna Achillesa (tuż nad piętą) podczas ruchu zginania podeszwowego stopy ). Jeszcze o nich kiedyś napiszę więcej:)